Draadloze energie
De toekomst voor energie
2013
In een verhandeling over elektromagnetisme en de toepassingen daarvan kan de man niet ontbreken die op velerlei gebied het eerste en baanbrekende onderzoek verrichtte en wist om te zetten in realiteit: Nikola Tesla.
Hoewel hij zijn tijdgenoten Edison en Marconi in genialiteit overtrof, en zijn bijdrage aan de vooruitgang niet genoeg kan worden benadrukt, is hij in de vergetelheid geraakt waar de andere twee in ieders herinnering voortleven. Zijn handtekening staat onder de uitvinding van de radio (die feitelijk ten onrechte aan Marconi werd toegeschreven), de wisselstroom, de inductiemotor, de inductiespoel, de dynamo en de hoogspanningstransformator. Toch leeft hij slechts voort als naamgever van het begrip Tesla, de SI- eenheid voor de sterkte van magnetische inductie.
Aan het eind van zijn actieve bestaan legde hij zich toe op de draadloze overdracht van energie -iets waarin hij naar eigen zeggen grote vorderingen heeft gemaakt- tot zijn dood een einde maakte aan deze zoektocht. Nooit is duidelijk geworden hoever hij met zijn onderzoek is gekomen- maar hij was de eerste die zich met dit onderwerp bezig hield. Alle reden om in het kader van dit profielwerkstuk aandacht te besteden aan dit bijzondere genie en zijn uitvindingen.
Een bijzonder eigenaardig mens
Tesla werd in 1856 geboren in wat tegenwoordig Kroatiƫ heet, het deel van Transsylvaniƫ dat destijds viel onder het Habsburgse rijk. Al op jonge leeftijd gaf hij blijk van grote scherpzinnigheid en intelligentie. Zo bedacht hij als kind een concept voor het bouwen van een metalen ring rondom de evenaar. Deze ring zou door de zwaartekracht op gelijke afstand zweven van de aarde. De vertraging ten opzichte van de snelheid van het draaien van de aarde zou mogelijk kunnen worden gebruikt voor transport zonder energiekosten rondom de wereld.
De ring rond de evenaar, naar een idee van Tesla
Hij beschikte over een zeer groot perceptievermogen, zo kon hij bijvoorbeeld statische elektriciteit om voorwerpen en wezens zien. Deze grote gevoeligheid zette zich later ook om in storende hallucinaties.
Meer en meer werd Tesla een zonderling wiens smetvrees bij zijn omgeving verbazing opwekte. Nooit schudde hij iemand de hand en voor zijn maaltijden had hij vreemde en tijdrovende rituelen. Dit vreemde gedrag naast zijn voor andere mensen moeilijk te bevatten experimenten en uitvindingen bezorgden Tesla grote bekendheid, om hem in zijn latere leven in totale eenzaamheid te storten. Toch waren het ook deze merkwaardige eigenschappen die hem naast zijn prestaties op zijn werkgebied bijzondere faam en zelfs een sterrenstatus bezorgden.
Zijn bijzondere verschijning, beheersing van wel zes talen en de manier waarop hij omging met een medium dat voor velen in die tijd volstrekt onbegrijpelijk en ongrijpbaar was, elektriciteit, zorgden dat de geruchten rondgingen dat hij een tovenaar of een buitenaards wezen was.
Tesla voedde dit imago zorgvuldig door het tonen van bijzondere experimenten en nodigde daarbij de juiste geĆÆnteresseerden (zoals journalisten) uit. Beroemd werd zijn experiment waarbij hij een branden lamp vasthoudt die niet met kabels en draden was verbonden met een stroombron.
Spectaculair was zijn proef waarbij hij zich (met dikke rubberzolen onder zijn schoenen) bewoog door een geladen elektrisch veld waarbij een hoogfrequente wisselstroom grote vonken veroorzaakte en zelfs vlammen konden worden waargenomen, zie de afbeelding hiernaast.
Een van de mensen die sterk bijdroeg in de goede pr van Tesla was de beroemde Mark Twain. Twain was een gevierd schrijver ( van boeken alsāde lotgevallen van Huckelberry Finn) en had een uitgebreid netwerk van politici, wetenschappers, kunstenaars en ondernemers. Twain raakte enorm onder de indruk van Telsaās experimenten,en werd een van zijn belangrijke pleitbezorgers. Ook deinsde Tesla er niet voor terug om in het belang van zijn zaak de werkelijkheid te manipuleren . Zo publiceerde hij fotoās van zichzelf in zijn laboratorium- met om zich heen vuurballen en bliksemschichten. Fotoās die later getruct bleken. Alles om maar genoeg geld te kunnen genereren voor zijn werk. Toch bracht deze houding niet alleen goeds. Onder wetenschappers werd hij met graagte neergezet als een oplichter- deels gevoed door het feit dat hij zich omringde met allerhande vreemde bewonderaars, deels ook ingegeven door jaloezie op zijn briljante ideeĆ«n.Wellicht ligt hier de oorzaak dat Tesla , minder dan zijn tijdgenoten Edison en Marconi, de eer krijgt die hem toekomt.
David Bowie in The Prestige als Nikola Tesla
Tesla studeerde in Graz en later in Praag. Hij begon zijn werkzaam leven in een telefooncentrale van Boedapest. Vervolgens toog hij naar Parijs en werkte daar op een laboratorium en werkte aan zij uitvinding: de wisselstroom . Daar werd hij āontdektā door een Amerikaanse ingenieur die werkte voor Edison.- alwaar deze Tesla met een stevige aanbeveling introduceerde. Dit zou het begin worden van een intensieve en dramatische samenwerking met ās werelds meest bekende naam op het gebied van ontwikkelingen in de electriciteit. Tesla verkocht al zijn bezittingen om de overtocht naar de Verenigde Staten te kunnen betalen- en ging werken voor Edison. Deze bleek echter een fel tegenstander van Teslaās grote uitvinding - de wisselstroom- en zwoer bij het systeem van gelijkstroomn . Het conflict maakte een einde aan hun samenwerking en Tesla ging zijn eigen weg.
Deze stap bracht Tesla oorspronkelijk in grote problemen: hij had geen middelen om zijn dure experimenten verder tot uitvoering te brengen. Uiteindelijk wist hij toch een maecenas te strikken: the Western Union Telegraph Company besloot Tesla de kans te geven en voorzag hem van een laboratorium en startgeld voor nieuwe experimenten. In zijn eerste jaar aldaar ontwierp hij meerdere nieuwe vindingen- waaronder zijn wisselstroommotor.alsmede verschillende systemen om elektriciteit te distribueren dmv wisselstroom. Dit leverde hem een contract op met de Westinghouse Electric Corporation, die met de nieuwe uitvindingen met wisselstroom de concurrentie aanging met het gelijkstroomimperium van Edison
Hoewel deze er alles aan deed om Tesla en zijn wisselstroom in een verkeerd daglicht te stellen, zorgden de grote voordelen toch voor een snelle doorbraak. : voor overbrengen van elektrische energie over lange afstand is wisselstroom veel efficiƫnter. De grote doorbraak kwam in 1893: de wereldtentoonstelling in Chicago. Westinghouse verwierf de opdracht voor de verlichting van het tentoosnstellingsterrein. In korte tijd ontwierp tesla een compleet nieuw netwerk voor wisselstroomspanning- met alle transformatoren en motoren die daarbij nodig zijn. Het tentoonstellingsterrein baadde in een hoeveelheid licht die niet eerder was waargenomen.
Deze prestatie leverde Westinghouse het prestigieuze opdracht op voor de eerste waterkrachtcentrale ter wereld aan de Niagara watervallen. Tesla was nu ook in de VS Ć©n daarbuiten een ster geworden.
Leven en werken
Rise and fall
De eerste pionier: Nikola Tesla
Teslaās overtuiging is altijd geweest dat wetenschappelijke doorbraken ten alle tijden ontstaan vanuit hypothesen- die veelal in het begin puur op intuĆÆtie zijn gebaseerd. Maar intuĆÆtie kan ook falen- en Tesla zat er nog wel eens naast. Zijn sterrendom maakte Tesla kwetsbaar voor minder briljante wetenschappers om hem neer te halen. Hij stelde zich extra kwetsbaar op door nooit de moeite nemen te publiceren over zijn uitvindingen en theorieĆ«n in wetenschappelijke tijdschriften- iets wat ook niet in de aard lag van deze excellente doener. Naarmate de tijd verstreek maakte hij zich meer ongeloofwaardig door verkeerde uitspraken. Zo bestreed hij het feit dat tijd relatief is- na de eerste publicatie van Einsteins relativiteitstheorie. Ook beweerde hij dat er in was geslaagd om atomen te splitsen, maar dat er āgeen energie was vrijgekomenā.De laatste decennia wijdde Tesla aan twee grote projecten: de dodelijke straalādie een einde kon maken aan alle oorlogen en...het draadloos overbrengen van energie. Maar hoezeer ook iedereen wilde weten hoever hij hiermee gevorderd was- weinig concreets kwam naar voren. Van de laatste gelden die hij wist te vergaren bouwde Tesla een grote stalen toren voor het doen van experimenten. Daarvan zou het niet komen- en veel later werd de toren als oud ijzer verkocht en afgebroken.
Tesla sleet zijn laatste jaren in afzondering. Hij overleed op een hotelkamer- om pas dagemn later te worden gevonden. naast zich een dooswaarvan hij had gezegd datzich daarin een dodelijk wapen zou bevinden- zijn laatste uitvinding.
Na opening bleek de doos leeg.